KÖK HÜCREDEN GDO’YA BİRÇOK KONUDA ETİK KURALLAR NE DİYOR?

Hekimin hastaya yaklaşımından, bilimsel araştırmaların temelinde nelere dikkat edilmesine kadar birçok alanı kapsayan ‘Tıp Etiği’ alanında kaynak eksikliğini kapatan Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Etiği ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Nesrin Çobanoğlu, “Kuramsal ve Uygulamalı Tıp Etiği” kitabında birçok konuyu aydınlatıyor.
Sağlık alanındaki bilimsel ve pratik çalışmaların etik yönden değerlendirilmesi ve ahlaki ikilemlere çözüm bulunması hedeflenen Tıp Etiğinde, tıbbi uygulamalar ve tutumların iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olarak ele alınmasıdır.
Tıp alanında etiğin önemi üzerinde duruluyor, ancak bu alanda çalışmalar yeterli değil. Bu alanda eksiklikleri kapatmak için Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Etiği ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Nesrin Çobanoğlu, “Kuramsal ve Uygulamalı Tıp Etiği” isimli kitabı yazdı. Kitap, Aydınlatılmış Onam, Mahremiyet, Ötanazi, Etik Kurullar, Araştırma ve Yayın Etiği, Bilimsel Etik, Kürtaj, Kök Hücre, Cinsiyet Ayrımcılığı, Organ nakli, AIDS ve Etik, Yaslılık ve Gen-etik gibi tıbbi etik konuları içeriyor. Tıp uğraşı ve hekimlik mesleği çerçevesinde, etik açısından ikilemli gördükleri durumlar konusunda farkındalıkları artırmak, etik ilkeler çerçevesinde çözüm becerilerini geliştirmelerini sağlamak amacıyla gerçekleştirildiğini belirten Doç Dr. Çobanoğlu, tıp fakültelerinde her düzeyde etik duyarlılık artışının kalite olarak topluma yansıyacağını belirtti. Çobanoğlu, “Hekim-hasta ilişkisi sırasında ortaya çıkan değer sorunları Tıbbi Etik alanının konusudur. Tıp öğrenimi yalnız bilimsel bilgi ve teknik becerilerin kazandırılmasına yönelik derslerle sınırlı olmamalı, hekim adaylarına toplumsal sorumluluğu ve çağdaş bir ahlaki tutumu benimsetecek bir bilinçlilik kazandırmalıdır” dedi.

Etik Nedir?Etiğin, insan eylemlerine ilişkin değerler felsefesi olduğunu dile getiren Çobanoğlu şunları kaydetti: “Etik, insan-insan ilişkilerinde açık uçlu sorulara “iyi-kötü” değerlendirmeleri ile yanıtlar bulmaya çalışır. Etik, ahlaki tutumların ardında yatan yargıları ele alarak, insanın bütün davranış ve eylemlerinin temelini araştırır. Çoğu zaman birbirlerinin yerlerine de kullanıldığı görülen etik ile ahlak arasında yakın bir ilişki bulunmakla birlikte etik, ahlak ve toplumca belirlenen ahlaki ilkelerin niteliğini sorgulayan felsefedir.


Etik: “İyi Yaşamalarını Ve Dünyanın Bir Bütün Olarak İleriye Gitmesi”İyi ile kötü arasındaki ayrım, evrimsel süreçte mistisizme dayandırılarak Tanrı’nın ve onun yarattığı doğal düzeni temsil etmiş, daha sonra yerini, daha iyi bir dünya ve evrene sahip olma yolunda birey ve toplumsal davranış biçimlerini sorgulayan bir etik anlayışa bırakmıştır. Etik değerler, eskiden metafizik kavramlarla temellendirilirken, günümüzde insanların daha iyi yaşamalarını ve dünyanın bir bütün olarak ileriye gitmesini sağlamaya yönelik kavramlarla temellendirilmektedir.

“Tıbbi Etik; Hekimin, Kendisini Seçim Yapmaya Zorlayan Durumlarda Tutum ve Davranışını Belirleyecek İlkeleri İrdeler”Geçmişte değerler felsefesi dar bir mekânda, dar bir zaman diliminde oluşan ikilemleri irdelerken, teknolojideki sınırsız ve hızlı gelişmenin yansımasıyla günümüzde, gelecek kuşaklar ve evren kavramları da ikilemlerde belirleyen olarak önem kazanmıştır. Etik genel olarak, her konuyla ilgili normların yapısına ilişkin düşünceler oluşturur, değerlendirmeler yapar. Yeni ortaya çıkan sorunsala ilişkin çözüm önerileri oluşturur, tartışır. Bilimsel bilgileri ve bilimin yöntem bilgisini kullanan uygulamalı bir etkinlik olan tıp alanında ortaya çıkan değer sorunları tıbbi etiğin konusunu oluşturur. Tıbbi etik; hekimin, kendisini seçim yapmaya zorlayan durumlarda tutum ve davranışını belirleyecek ilkeleri irdeleyen kuramsal bir disiplin olarak tanımlanmaktadır.


Biyoetikten GDO’ya“Kuramsal ve Uygulamalı Tip Etiği” kitabı, tıp etiği ile ilgili bazı temel kavramlara açıklık getirerek, tıbbın önemli seçilmiş sorun kümelerinden bazılarını tıp etiği açısından genel hatlarıyla tartışmayı amaçlamaktadır. Tıp etiğinin kuram ve ilkeleri üzerinde durarak, tıbbi bilimsel araştırma ve yayın etiği, uluslararası biyoetik sözleşmeler, etik kurullar gibi kavramlar ve tıp uygulamalarında mahremiyet, ötenazi, AIDS, kürtaj, kanser, organ nakli, klonlama, kök hücre çalışmaları…gibi tıp etiği açısından duyarlılık gerektiren sorun kümeleri ile hekim – endüstri ilişkileri, hasta hakları, klinik araştırmalar gibi toplumsal yönü olan konular tıp etiği açısından irdelenmektedir. Ayrıca biyoetik alanının konusu olup tıp etiğinde önemli yansımaları olan hayvan hakları (tıp araştırmalarında hayvan deneyleri), toplumsal cinsiyet ayrımcılığı, genetiği değiştirilmiş organizmalar… gibi konuların yanı sıra, çevre etiğinin konusu olan bazı küresel etik sorunlar, kadına yönelik şiddet gibi toplumsal sorunlar tip etiği ile ilişkisi bağlamında değerlendirilmektedir.

Geçmişten günümüze toplumlar, tıp alanı ve tıp etiği ile yakından ilgilenmektedir. Geçmişte sadece hekimler tarafından sunulan sağlık hizmeti günümüzde hekimlerin yanı sıra, farklı uzmanlık alanlarından sağlık profesyonellerinin (hekimler, hemşireler, psikologlar, diyetisyenler, odyologlar, fizyoterapistler..) interdisipliner ve değişik alanlardan uzmanların multidisipliner biçimde (sosyal hizmet uzmanları, tip hukukçuları, tıbbi bilişim uzmanları, turizm ve otelcilik hizmetleri mensupları, sağlık idarecileri, sağlık merkezleri mimarları…) birlikte çalışarak hizmet sunduğu hastaneler aracılığıyla yürütülmektedir. Toplumun her kesiminden bireylerin, yaşamlarının herhangi bir döneminde çeşitli hastalıkların yanı sıra doğum, yaşlılık, şişmanlık ya da sağlıklı yaşam önerileri gibi nedenlerle sağlık profesyonellerine gereksinim duyduğu gözlenmektedir. Bu bağlamda “Kuramsal ve Uygulamalı Tip Etiği” kitabının konuyla ilgili tüm kesimlerin ilgisini çekeceği düşünülmektedir.”

Nesrin Çobanoğlu Kimdir?İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. “Kamu yönetimi uzmanı” ve “Tıp Tarihi ve Tıbbi Etik” alanlarında PhD (doktor) ünvanlarını almıştır. Başkent Üniversitesi’nde Tıp Tarihi ve Tıbbi Etik Anabilim Dalı’nın kurucusudur. Halen Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Etiği ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı kurucusu ve Anabilim Dalı başkanı olarak görev yapmaktadır. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde (Siyasal Bilgiler Fakültesinde) doktora dersleri vermektedir. Böylece, bilimsel kariyerini iki alanda da sürdürmektedir. Gazi Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü (2006-2009) yapmıştır. Ulusal ve uluslar arası birçok bilimsel kurumun Etik kurullarında görev üstlenmiştir.
Türk Tabipler Birliği’nde Genel Yönetim Kurulu üyeliği ve Ankara Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyeliği (Genel Sekreter) yapmıştır. Ulusal ve uluslar arası çok sayıda yayınları vardır. Türk Tabipler Birliği, Biopolitics International Organisation, BPW (Business and Professional Woman), Sosyoloji Derneği, AIDS ile Savaşım Derneği, Hacettepe AIDS Tedavi Merkezi (HATAM), Kamu Yönetimi Uzmanları Derneği, Türkiye Felsefe Kurumu, Biyoetik Derneği üyesi olan Nesrin Çobanoğlu evli ve bir erkek çoçuk annesidir.