Çocukken, mahallede düşüp bir yerleri kırık ya da çıkık olunca hemen hastaneye götürülürdü. Ancak sonrasında geçmiş olsun diye gelen teyzelerden elinin çok güçlü olduğu kırıkçı ve çıkıkçılar da tavsiye edilirdi. O zamanlar bu söylenenlere anlam veremezdim. İnsan hastalanınca doktora giderdi. Ailede doktor olan yakınlarım da olduğu için aklımıza takılan ne olsa hemen onlara danışırdık.
Yıllar geçti, durum değişti diye düşünürken, internette bir videoya rastladım. İnsanlara ilginç uygulamalar yapan yaşlı bir amcanın, “iyileşeceksin” diye telkinleri eşliğinde videoyu şaşkınlıkla izledim. Bunların hala yapılıyor olması çok ilginçti. Derken kırık, çatlat ya da her hangi bir hasar olduktan sonra ilk olarak kırıkçı ve çıkıkçılara daha sonra ortopedi ve travmatoloji polikliniğine başvuran hastalarla ilgili araştırmadan haberim oldu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Umut Hatay Gölge, yaptığı bir araştırmadan söz etti. Gölge’nin söylediği ilginç ve ders alınması gereken sonuçlar hakkında konuştuk.
Kırık çıkıkçılara bu devirde giden olması çok şaşırtıcı bir durum, araştırmada kaç hastanın gittiği belirlendi?
Çalışma bir yıllık bir süreçte kırık, çatlak ya da farklı bir hasar sonrasında oluşan tahribatın tedavisi sürecinde ortopedi ve travmatoloji polikliniğine başvuran 14 bin 80 hastadan kırık çıkıkçılar tarafından girişime maruz kalan 3 bin 422 hasta belirlendi.
Bir yıl gibi bir sürede bu kadar çok hastanın gitmesi çok şaşırtıcı. Genelde kimler gidiyor ve neden?
Kırıkçı ve çıkıkçılara çoğunlukla genç yaş ve çocuk hasta grubu gitmektedir. Kırıkçı ve çıkıkçılara çoğunlukla eğitim düzeyi düşük bireyler sosyal güvencesi olmasına rağmen başvuruyor. Gitme nedenleri arasında ilk sıralarda doktor yerine kırıkçıyı tercih etme ve hastanede sakat kalma korkusu olduğu görüldü.
Doktorlardan bu kadar çekinmelerine sebep sizce ne olabilir? Peki, sonra nasıl hastaneye gelmişler?
Hastaneye gelme nedenleri arasında ise ilk sırada kırıkçıda uygulanan tedavi sonrası istenmeyen sonuçlar ortaya çıkınca ve hastanede konulan tanılar arasında büyük kemik kırığı olduğu görüldü.
Kırıkçı ve çıkıkçılara gidenlerin kaçına yeniden cerrahi müdahale uyguladınız?
Kırıkçıların uygulamalarına bakıldığında çeşitli maddelerle sargının yüzde 50 oranında olduğu görüldü. Tedavi sonrası istenmeyen sonuçların oranı ise yarı yarıya olması dikkat çekiciydi. Kırıkçı müdahalesi sonrası cerrahi müdahale önerilen hasta oranı ise azımsanmayacak düzeyde.
İnsanları doğru yönlendirmek için ne yapılmalı?
Sağlık hizmetlerine ulaşım ve yararlanmada belirgin mesafe kat edildiği, tıbbi olanakların yeterli seviyeye doğru ilerlediği düşünülürse halkın sağlık alanında eğitilmesi ve bu konuyla mücadele eylem planı oluşturulması gerektiğini düşünüyoruz.
Yrd. Doç. Dr. Umut Hatay Gölge kimdir?
2011 -2013 yılları arasında Hakkari Yüksekova ilçesinde 15 ay görev yaptı. Bu süre zarfında karşılaştığı en önemli problem halkın ortopedi doktorlarından çok, halk arasında usta dedikleri kırıkçı -çıkıkçıları (Anadolu’daki ismiyle de sınıkçılara ) tercih etmeleriydi. Bu sosyal problemden dolayı birçok masum çoçuk sakat kalmakta ve kaldı.
Bu çalışma Avrupa’da yayınlanan ?? dergisinde yer aldı.